سنگ‌شناسی و ژئوشیمی دایک های مزوکرات و ملانوکرات در پیکره گرانودیوریتی لخشک، شمال باختر زاهدان

پیکره گرانودیوریتی لخشک به سن الیگومیوسن در شمال­­ باختر زاهدان و رسوبات فلیشی ائوسن رخنمون یافته است. این پیکره مورد هجوم دسته‎دایک­هایی با درجه رنگینی متغیر از مزوکرات تا ملانوکرات و با روند شمال­ خاور- جنوب ­­باختر قرار گرفته است. با توجه به شواهد صحرایی، در بخش­هایی از پیکره، دایک­های ملانوکرات، دایک­های مزوکرات را قطع کرده‌اند که تأخر و جوان‌تر بودن این دسته از دایک­ها را نشان می­دهد. ستبرای متفاوت دایک­ها (2­ تا 12 متر) نشان­دهنده تأثیر فعالیت­های زمین‌ساختی و تزریق ماگما در بازشدگی­های ساختاری و شکل­گیری دایک­ها در هنگام عملکرد زمین­ساختی است. از دید سنگ­­شناسی پیکره لخشک از نوع گرانودیوریتی، دایک­های مزوکرات از نوع داسیتی و دایک­های ملانوکرات از نوع میکرودیوریتی و آندزیتی هستند. این پیکره گرانودیوریتی و دو دسته‎دایک از نوع I هستند و ماهیت کالک‎آلکالن، کالک‎آلکالن پتاسیم بالا و متاآلومینوس دارند. بر پایه ویژگی­های ژئوشیمیایی، دایک­ها و گرانودیوریت­های پیکره غنی­شدگی از عناصر LILE و LREE مانند: Ba، Cs، ­Rb، Eu و Pb و تهی­شدگی از عناصر HFSE و HREE مانند: Nb،­ Ti و Ta دارند که از ویژگی شاخص ماگماهای موقعیت زمین­ساختی کمان آتشفشانی در حاشیه فعال قاره­ای­ است. بی‌هنجاری مثبت Pb به دلیل متاسوماتیسم گوه گوشته­ای توسط سیال­های ناشی از پوسته اقیانوسی فرورو و آلایش ماگما با پوسته قاره­ای است. با توجه به شواهد صحرایی و پتروژنز، پیکره گرانودیوریتی لخشک و دایک­های مزوکرات، ملانوکرات حاصل فعالیت ماگمایی مربوط به فرورانش صفحه اقیانوسی فرورانده شده (صفحه سیستان) به زیر صفحه قاره­ای (بلوک افغان) هستند. ماگمای سازنده پیکره گرانودیوریتی لخشک از ترکیب مذاب­های حاصل از ذوب آمفیبولیت­هاست و دایک­ها مشتقات تأخیری تبلور ماگمای سازنده این پیکره هستند.